Ikwadur suyuqa aswan hatun imaymanayuq mama llaqtam sapa kilumitru kuadrata pachantinpi, 290.000 km2 amachasqa suyukunayuqmi, hatun suyunmanta aswan achka, chaymi 284.000km2manta aswan pisilla.
Ñawpaq kaq suyun hatun kamachikuyninpi naturalezaq derechonkunata reqsirqan, chaymi consultas populares nisqapi, propuestas de protección ambiental nisqakuna atipasqa, ahinataq consulta popular nisqa, Yasuni suyupi petrolota chinkachinapaq. chay suyupi aswan hatun reserva biológica nisqa, hinallataq amachasqa suyu Amazonas nisqapi, hinallataq allpa ukupi utaq petrolpa chutarikuynin, Chocó Andino nisqapi quri explotación nisqa chinkachiy, Provincia de Pichincha nisqapi ñawpaqmantaraq waqaychasqa suyu .
Chaymantapas Ikwadurqa 18 simiyuqmi, 24 indihina mama llaqtayuqtaq, Inka qhapaq suyup rakinmi karqan, Quitotaq iskay ñiqin uma llaqtanmi karqan, 15 kaq pachakwatapi pachantinpi aswan hatun qhapaq suyu, aswan hatun kaptin Ispaña qhapaq suyup rakinmi karqan imperio kay pachapi XVI pachakwatamanta XVIII pachakwatakama, Quito llaqtapi Corte Real nisqawan, chaypiqa huk territorio karqan, chaymi Pacífico nisqapi qallarirqan, Atlántico nisqapi Belem llaqtapitaq tukukurqan Amazonas mayup puriyninta qatispa, yaqa 5.500 km suniyuq suyupi yaqa 500 km suniyuq.
Gran Colombia nisqap hukninmi karqan, Sudamérica nisqapi ñawpaq hatun mama llaqta, Pacífico nisqaman, Atlántico nisqamanpas lluqsiykunayuqmi, chaypiqa Venezuela, Panamá, Colombia, Ecuadorpas karqan, chaymi Musuq Granadap Virreyalidadnin yapasqa Limap Virreyalidadninpa huknin rakin.
Kunan pachaqa Sudaméricapi aswan huch'uy suyukunamanta hukninmi, achka indihina suyukunayuq, mama simikunapas chinkananpaq peligropi tarikun, ahinataq Quchapatanpi Epera, Awá, Chachnis, Tzachilas, inti lluqsimuy ladupi phuyu sach'a-sach'api Andoas, Zaparos hinaspa Taromenani mana rimasqa indígena nacionalidad Amazonas nisqapi.
Chayqa kuskan allpanta chinkachisqanmanta, Perúwan cauchomanta maqanakuypi, chaypin Estados Unidosqa Perú suyuta qolqewan armarqan, Ecuadorman yaykumunanpaq, chaymi aswan hatun suministrador karqan caucho, tagua, balsa quinina, esocpolamina, aceite, piretrum nisqakunata kurukunawan maqanakunanpaq , jabonmanta, verduramanta mantequillakuna Alemaniamanta, 1930 watamanta pacha chaymanta Alemaniamanta, Japónmanta ima. Paykunaqa iskay kaq hatun maqanakuypi Estados Unidos nacionpa enemigonmi kapurqanku.
Tukuchinkapak, Pedernales pacha kuyuymanta, 3.500 qhipa kuyuriykunawan, yalli watata, ashtawankarin Esmeraldas, Manabí provinciakunapi, chaymantami Lenin Moreno mana alli kamachiy, Covid 19 pandemia, shinallatak mana rikushka kullkimanta, kawsaymanta llaki, In the government of Guillermo Lasso, chaymi chinkanan karqan chakasqa wañuywan, chaymi ñawpaq akllanakuykunapi, Ecuadorqa pisi kallpayoq llaqta ukhupi maqanakuymanmi haykurqan, chaytan suticharqanku Conflicto Armado Interno nispa, chaymi Guerra contra Narcoterrorismo nisqa qatipaynin, chaytan Huñusqa Estadokuna Afganistanpi maqanakurqan, NY llaqtapi Twin Towers nisqaman atakasqa kaptin. hinallataq maypichus talibankunawan tuparqan, opio ruruchiq narco-terroristakunawan, paykunan Bin Ladenta amacharqanku, maypichus maqanakuypi atiparqan.
2000 watamanta pachan kay Guerra contra narcoterrorismo nisqatan ruwarqan, Colombia suyupipas, qallariypiqa FARC nisqa contran karqan, chaytan obligarqan Hawka Kawsay Rimanakuyman haykunanpaq, ichaqa FARC nisqa lloqsisqanqa manan niyta munarqanchu chaypa ruruchiynin, hawa llaqtakunaman apachisqan tukukunanta cocawan cocainawan, ichaqa contrario hinallataqmi ñanta qorqan mosoq pandilla narcocriminal nisqakunaman, hinallataq cartel de drogas militarizados nisqakunamanpas, ELN hina, FARC nisqapa resiliencian OLIVER Simeterra comando hina, AUC nisqapa resiliencianman, chay paramilitares colombianos nisqakuna kamasqa chay Cartel del Glofo, Rastrojos, Aguilas nisqakuna. Chay cartel mexicanokunawan, aswantaqa Cartel Jalisco Nuva Generación nisqawan, Cartel Sinaloa nisqawan ima hukllanakusqankuta, kay maqanakuyta Colombiamanta, Méxicoman, Estados Unidospa Frontera Sur nisqamanpas apanankupaq.
Kay narcotráfico nisqawan maqanakuyqa, Migración nisqa Guerra nisqamanmi tukupun, kunanqa yaqa llapan Latinoamérica suyukuna ukhupi hawapipas rikukunmi, aswantaqa Norteamérica nisqapi, chaypin waranqa waranqa latinoamericanokuna aswan allinta munanku mana tiyay atina, maqanakuq suyukunaman tukupuq suyunkumanta lloqsiyta. , hinaspa ancha chaninniyuq, ayqikuq mana llamkayniyuq kayninwan.
Kay hatun situacionman, Conquista Españolamanta pacha, chay...
Kay unquykuna chimpachikuq sasachakuyqa, awqanakuy armam karqa, chaymi Continentepi musuq kamachikuyta paqarichirqa.
Ecuador suyupiqa manañam vectores, virus, bacterias, parásitos y hongos nisqakunallachu transmisibles nisqa unquykuna rikurin, aswanqa kantaqmi genéticamente transmisibles nisqa unquykunapas, wakinñataqmi metabólicamente transmisibles nisqa hipotiroidismo nisqa hina, ichaqa kunanqa psicológicamente hinaspa socialmente transmisibles nisqa unquyniyuqmi kanchik, hampi hina vicio., llakikuy, wañuchikuy, astawanqa drogakuy, maqanakuy ima, chaykunan askhayapun.
XV pachakwatamanta pacha. Continente americano nisqapiqa runakunaq plagakunan karqan, chaykunan kanku: viruela, sarampión, gripe española, malaria, dengue, leptosipirosis, onchocercisis nisqa onqoypas, chay onqoyqa Europamanta Áfricamantawanmi hamurqan, chay onqoyqa pachakmanta 90 runakunan wañuchirqan nativo runakunamanta.indígena runa mana defensa nutricional nisqayoq
Ichaqa uywakunapas hatun wañuywanmi ñak’arirqanku, rabia chayamurqan, chaymi askha felinokunata chinkachirqan, otaq chaki simi onqoy, chaymi XIX siglopi yaqa chinkapurqan wakakuna Europapi, hinallataq América suyupi, yaqa chinkapurqan wakakuna.juego tapirs, ciervos, zaínos, hukkunapas hina, chaykunam yaqa chinkarurqa hatun suyupi.
Europapi waka plagakuna hatun migracionta paqarichirqa colonizadorkuna Estados Unidosman, paykuna invadirqaku indígenas territorios de la Salvaje Oeste, chaymanta invadir territorios de México allpakuna kunan Estados Unidos kamanankupaq, ichaqa invadirqanku Argentina, Uruguay, Paraguay, hinallataq chay Brasilpa, Chile suyupa urayninpi, espacio físico nisqapa llamkayninta tikraspa, chaypim sachakunata, especies locales nisqakunatapas chinkachirqaku, ahinataq Norteamérica nisqapi búfalo nisqakunata utaq Argentina pampakunapi rheas nisqakunata, chaypa rantinpi caballokuna, wakakuna, ovejakuna, cabrakuna, wallpakuna . Qura, sara, trigo tarpuyqa mastarikurqa. soya y cebada, pera uywakunapaq, runapaqpas.
Era Colonial nisqamantapacha, Corona Española nisqapi kashaqtinchis, qorimanta explotacion, hacienda autosuficiente nisqa mast’ariypas karqan, españolkunapaqqa puquy allpakuna, aswantaqa Andes nisqapi, chaypin askha para karqan, hinallataq yaku , Costa, Amazonas otaq Europa llaqtakunamanta aswan mana allin tiempo kasqanraykun permitiran haciendas nisqa paraisokunata ruwanankupaq.
Europapi, maypichus tukuy rikchaq plagakuna aswan sinchi karqan, pachak watakuna, pachaq hatun t’ikrakuyninrayku, Roma Imperioq ñanninkunarayku, mana qhali feudal llaqta wiñariyrayku, otaq barcokuna purisqanrayku, Europaqa huknin hatun plagakunata hawa llaqtakunaman apachiqman tukupurqan, hinallataq maqanakuywan kay pachaman.
Ecuadorpa Sierra suyupi, concertaje nisqapi sayarispa, kikinmanta kawsaq paraisokunata kamarqanku, haciendas nisqa, chaypiqa askha indigenakunaq llank’ayninmi karqan, parapas, ichaqa indigenakunaq mikhuynintan t’ikrarqanku, chaymi hipotiroismo otaq bocio nisqa plagakunata paqarichirqanku, Andes nisqapi. chaytaq chiriwan humedadwan favorecesqanku respiratorio plagakunaman yaparqa, chaymi XX siglopi ñawpaq gripewan gripe españolawan waranqa waranqa runakunata wañuchinanpaq saqirqa, ñawpaq viruela, sarampión, polimielitis nisqakuna hina.
Hatun indígena wañuymi karqan imachus miscegenación nisqa ruwayta saqerqan, mestizokuna aswan inmunológica hark’aywan nacesqankurayku, hinallataq hatun suyupi africanokuna kamachi kasqankurayku.
España, huk territorio pisi fuentekunayoq misk’i unuyoq, mayukuna, mayuyoq barrancokuna, chaymi pisilla karqan yaqa ch’in pampa hina Península Ibérica hina penínsulapi, rikurqanmi paraisota Américapi.
Amazonas suyupiqa, Áfricamanta Europa runakunawan, yana runakunawan ima plagakuna chayamusqanmi, wasi uywankunawanpas, askha runakunata wañuchirqan, chaymi indígena llaqtakuna chinkapurqan, hinallataq indígena runakuna kawsaq runakunaqa yunkapi yaqa nómada otaq nómada nisqa kawsayta ruwaqkunan karqanku .
Iskay ñiqin rakipi Coloniapi Ispañaqa qullqi icha doble nisqa pusaq kaqninwanmi pachantinpi qhatuykunata paqarichirqan, chaymi Filipinasmanta Chinamanta sedata, porcelanata, q'apaykunatapas apamuyta atirqan, Iwrupamanpas azúcarta apamuyta atirqan.
Azúcar ruruchiymanta, qhatuymanta hatun negociota paqarichispa, Continente Americano nisqapi ñawpaq tarpuykunata paqarichirqan.
Tarpuykunaqa América suyupi musuq espacio físico nisqap llamk'ayninmi karqan, chaypi hatun allpakunatam huklla rikch'aq yurakuna hap'irqan, kunan pacha monocultivo nisqa.
Chay azucar tarpuykunapi, aswanta Cuba, Colombia, Venezuela, México, Paraguay suyukunapi wiñasqa, ichaqa Ecuadorpi, Peru mama quchapatanpi ima, ron, brandy, pisco ima paqarimurqanku. chaymi karqan mana waqlliq droga, aswan munasqa kay planetapi aswan alcoholico continentepi Roma, Europa tiempomantapacha.
Chay caña tarpuy qhepamanmi huk hampi tarpusqa karqan, tabaco, aswantaqa Cuba suyupi.
Ikwadur mamallaktapi independencia awqanakuykuna qhipaman, Iwrupaman qhatuyqa Inlatirranintakamam karqan.
1822 watamanta pachan hawa llaqtakunaman apachiyta qallarirqan, aswantaqa q’ara, chaymi 1830 watapi mosoq República Ecuadorpa ñawpaq hawa llaqtakunaman apachisqan rurun karqan.
Husk icha quinina nisqaqa pallasqa rurum karqan, mana tarpuyta necesitaspa, chaymi kay pachapi hatun hampiman tukurqan, chaymi hampikunaman icha farmaciakunaman ñanta qurqan, chaymi farmacia nisqap rantinpi karqan, ñawpaq hampi pachantinpi llamk'anapaq kasqanrayku.aswantaqa Napoleón achkata chinkachisqan qhipaman Norte de África nisqapi soldadokuna, chaymantapachan cascarilla nisqa guerrapaq arma hina qhawarisqa karqan, kininayoq ejercitoqa tropico nisqapi, chiri killapi, ruphaypi, anophelex nisqa ch’uspiq kanisqan peligroso cheqaskunapi maqanakuq kasqanrayku.
Inglaterra suyuqa kay pachapi kininata aswan ruruchiq, hawa llaqtakunaman apachiqmi tukurqan, Asia Sur-Oriental nisqapi coloniakunapi tarpusqanrayku.
Iskay ñiqin pachantin maqanakuypi Inglaterra, Hukllachasqa Amirika Suyukunawan kuska, Alimanyap suministronkunata hark'arqan, aswanta Ikwadurmanta, chaytaq Ikwadurta llallirqan, chaytaq manaña Alimanyap suministradorninchu karqan.
Kay bloqueoraykum Alemiaqa huk derivado sintético nisqatam paqarichirqa, cloroquina sutiyuq, chaymi quinina tarpuykunata chinkachirqa.
Kunan pacha quinina llamk'achinku tónico yakupi astawanqa aycha tónico hinallataq kallpachaq upyana hinallataq inglés runakunaq munasqa upyananpi, toncolins utaq aguatónica.
Cloriquina nisqawan sintético hampikuna ruwaywanmi qura hampi transcontinental nisqapa tukukuyninman tikrakurqa, kunanqa suyukunapa hampiyninkupi ruwayllam.
Ecuador mamallaktapi, XIX pachakwata tukurimanta pacha, cacao tarpuykunata mastarikurka, chaywanmi cacao tarpuykunata wiñarka, ñawpak hatun maqanakuykama, chay tarpuykunata apamurka, chaykunaka hatun haciendakunami karka, haciendakunamanta chikan de la Sierra, maypichus monocultivo nisqa ruwasqa karqan, chaymi hatun sach’a-sach’akuna kuchuyta paqarichirqan, chaywantaqmi ch’uspikuna hina plagakuna, hinallataq malaria hinallataq q’ello fiebre hina onqoykuna mast’arikurqan.
Ecuador suyuqa ñawpaq kaq cacao ruruchiqmi tukurqan, hinallataqmi Sudamérica suyupi q’ello fiebre nisqapa umallin karqan, chaymi necesitarqan Estados Unidosmanta brigada de salud nisqa kananpaq, chaymi askha llank’aqkunata chinkachisqa kay onqoywan Panamá suyupi, chay canal ruwakushaqtin,
Guayaquil suyupi q’illu unquywan, malariawan ima maqanakunankupaq, chaytaq colonia pachamantapacha Sudamérica suyupi aswan mana qhali puerto karqa.
Chayraykum Rockefeller Misión chayamurqa, Isidodoro Noguchi, Japón nacionmanta hampiq, chay puertota pichananpaq timónpi.
Kay cacao mastarikuynin, hinallataq tarpuyninkunapas, Sierramanta indigena runakunawan unquq llamkaqkunapa rantinpim churarqa, haciendakunamanta kacharisqa Revolución Liberal 1895 watapi, Costaman astakuq. Gracias chay Tren Quito-Guayaquil ruwakusqanrayku, chaymi plaga bubónica nisqatapas, malaria nisqatapas Andes nisqamanpas mast’arirqan.
Cacaopa wiñayninqa hamurqa Ñawpaq kaq hatun maqanakuywanmi, chaymi Francia nacionta, hatun rantiqninchikta, chaynallataq bruja escoba, malaria nisqa plagakuna mastarikusqanrayku.
Ñawpaq ñiqin pachantin maqanakuy tukukusqanmanta pacha, cacao nisqap wiñaynin tukukuptinpas, Alimankuna Manabí, Esmeraldas puertokunata hap'inankupaq hamurqanku, riqsisqa Industrias ALES Industria Alemanas nisqawan caucho, tagua, balsa, jabon, verdura aceite nisqakunata hurqunankupaq SA, Manta llaqtapi tiyaq, hinallataq La Casa Tagua Esmeralda llaqtapi, Sierra suyupi, Quito llaqtaq qayllanpi kaq cheqaskunamanta, escopolamina nisqatan chaskirqanku, guanto nisqa sustanciamanta, antiespasmódico cólico nisqapaq, ichaqa hampitapas, cheqaq hampi nispa, chaymi ruruchin alucinaciones, hinallataq ñawpaq yuyariy chinkachiy, presokunata kasukuq runakunaman tukuchispa, pakasqa kaqkunata willakuyta atiq, kamachikuykunata chaskiq chaymantataq mana yuyariq, kunan p’unchayqa reqsikunmi ñawpaq tupanakuypa drogan hina, otaq rufis, popularizasqa peliculakunapi Imachus qayna p’unchay pasarqan .
Hinallataqmi piereto nisqa insecticida nisqatapas chaskirqanku, kunankamapas ancha importanten, piretroides nisqakunata, pulgakunata, chuspikunata wañuchisqankurayku. Primera Guerra Mundial nisqapi trincherakunapin aswan askha runakuna wañurqanku balakunamantaqa.
Pireto, guanto tarpuykunaqa hatunmi karqan Pichincha, Cotopaxi pruwinsyakuna chawpipi, chaypin Alemania runakunaqa piretroides nisqakunata, escopolamina nisqakunatapas ruruchirqanku, kunantaq Guápulo llaqtapi mikhuy llimp’ikunata ruwanku, Ecuadorpa uma llaqtanpi kaq barriopi.
Alemaniaman caucho suministradorkuna kasqanqa yaqa kuskan suyunchispa chinkachisqanmi karqan, chay suyuqa 500.000 km2 masninmi karqan, yaqa llapanmi Amazonas suyupi karqan, 1941 watapi Peru ejercitowan atipasqa kasqanrayku, Estados Unidos ejercito suministrasqa, dirigisqan, yachachisqan .
1941 watapi Ikwadurqa Rio de Janeiró rimanakuytam firmarqan, Brasilpi, chay pacha Piruw awqaqkuna Ikwadurpa yaykusqa allpanpi kaptin, chay allpaqa Lima llaqtap Virreyalidadpa allpanpa hukninmi karqan.
Kay awqaq suyu atipaymi Piruwman qurqan 260.000 km2 masnin Amazonas allpapi Ecuadror nisqapi, Amazonas mayu qayllapi.
Hukllachasqa Amirika Suyukuna, Piruwpa yanapaqnin, Galápagos wat'akunata hap'irqan, chaypi awqaq pusaq wasitam kamarirqan, chaywantaq uralan Pasiphiku mama llaqtata kamachiyta atirqan, Panamá kanalpa inti chinkaykuy haykuynintapas, Nihunpa mast'arikuyninta hark'ananpaq.
Hukllachasqa Amirika Suyukuna 1941 watapi Galapagos suyuta hap'irqan, ichataq Velasco Ibarra, Ikwadurpa umalliqninmi qarqurqan, Rio de Janeiro rimanakuyta mana kasuspa, 1946 watapi qarqurqan.
Ichaqa 2017 watapi, Ecuador huk kutitawan Estados Unidospa aliado kaptin, Droga Trafico Guerra nisqapaq, Lenin Morenopa Gobiernonpi, chaymi Norteamericanokunata Galápagosman yapamanta riqsichirqa
Plátano tarpuykunapa mastarikuyninqa iskay kaq hatun maqanakuy qipatam karqa, chayamusqanwanmi transnacional United Fruit nisqa, chaymi Colombiamanta, Costa Ricamanta, Hondurasmanta, Nicaraguamanta ayqichkasqa, chaynallataqmi gasolinawan, dieselwan puriq carrokuna chayamusqanrayku, chaymi Costapi ñankunaman ñanta quykurqa.
Ichaqa mana controlakuspa yana Sigatoka plaga tarpuykunapi mastarikuynin, chaymantapas Canal de Panamá nisqapi plátano buquekunapaq hatun chanin, Honduras, Nicaragua utaq Guatemala suyukunapi tarpuykuna kutichipuy, tukupaypitaq Estados Unidospa 1968 watapi kallpachasqan reforma agraria nisqa Andes suyupi kumunismo mast’arikunanpaq hark’anankupaq, 1968 watapi Ecuadorpa tarpuyninkunata saqirqanku Ecuadormanta Luis Noboa Naranjopa makinpi, paymi pachantinpi ñawpaq kaq plátano hawa llaqtakunaman apachiq, hinallataq suyupi aswan hatun allpayuq, plátano tarpuykunawan tukuspa de ASTRAL, Esmeraldas llaqtapi United Fruit nisqap herederon.
1960 watakunamanta pacha Ecuador mamallaktaka dictadurakuna alternas pachamanmi yaykurka, Velasco Ibarrapa kamachiyninkuna, mamallakta chinkachik radical liberal partidukunapak, 1941 watapi yalli kuskan allpata chinkachishkamanta.
1994 watapi Ecuador mamallaktaka petrolero pachaman yaykurka, Amazonaspi tarishka petroleromi hatun kapuk, kamachiyta, yachachikkunata, hampikkunata, chapakkunata, burocraciata, infraestructurakunatapash kullkita yanaparka.
Petroleoqa 10 kutitan mirachirqan suyuq qolqe churayninta, chaymantapachan Ecuador suyupa hatun kapuynin. Kaymi espacio físico nisqapa llamkayninta tikrarqa, infraestructura vial nisqa wiñasqanrayku hinaspa indígenakunapa participacionninrayku, chaymantapacham Amazonas llaqta runakuna CONAIE nisqapi hinaspa maqanakuq espiritunkupi kaptinku, indígenakunapa protestanta tikrarqaku, indígena runakunata tikrarurqaku gobiernokunapa contranpi churakuq huñuman kamachiypi, chaymi Rodrigo Borjapa gobiernonta obligarqa territoriokunata qunanpaq, educación bicultural nisqa paqarichinanpaq, gobierno seccionalkunaman presupuesto nisqa rakinanpaq, infraestructura de salud nisqaman, tukupaypiqa indígena runakunam suyupa hatun mikuy ruruchiqninkuna hinaspa qhatuqnin karqaku, llaqta akllanakuykunapi participaqkuna, chay saqirqataqmi gobierno cantonal, parroquial, provincial nisqayuq kanankupaq, Ecuador suyupi actores nacionales nisqapi actor kanankupaq.
1980 watakunapi Ecuador mamallaktaka camarónkunata hawa mamallaktakunaman kachashkatami yuyachirka, chaypakmi 200.000 hectáreas manglares sachakunata kuchushka. Ecuador mamallaktaka tukuy mamallaktapi camarónkunata ashtawan aparikmi karka, 1997 watakama yurak mancha plaga chayamurka.
Camarón sasachakuy, kay pachapi FMIpa churasqan medidakuna, Estadoq hatun kayninta pisiyachiy, pisi burocracia, mana subsidiokuna, libre mercadokuna, privatizacionkuna, combustible preciokuna liberalizacion, hukkunapas, chaymi Venezuela hina suyukunapi bancarrota nisqaman aparqan , México, Ecuador, Rusia, otaq Argentina, hinaspan haykurqayku dolarización nisqa pachaman, hatun ola de migración nisqawan, chaymi chakra llank’aqkunata, llaqtamasikunatapas wakcha llaqtakunamanta Estados Unidos, España, Italia suyukunaman aparqan.
Chayqa karqan warmikunaq ñawpaq kaq askha runakunaq puriyninmi, huk llaqtapi, chaypin warmikuna aylluq chawpin karqan, llaqtapi kuska kawsakuypas, chaymi ayllu p’akiykunata paqarichirqan, wakcha barriokuna mast’arikurqan, allpaman haykuy, munaylla kaynin, chaymi espacioq llank’ayninta t’ikrarqan .
África suyupi palmera, uywakuna, hawa llaqtakunaman apachiq t’ikakuna, sacha kuchuq empresakuna, bancokuna ima wiñarqan, hinallataqmi gobiernokunatapas paqarichirqan, Absdalá Bucaram hina, paymi churarqan hatun plátano hawa llaqtakunaman apachiq Alvaro Noboa runata economía ministro kananpaq, hinallataq Jamil Mahuadpa, chaytan qolqewan yanaparqan Sacha kuchuna empresakuna Peña Duriniwan, hinallataq qullqi wasikuna Filanbanco de los Isaias, El Progreso, Banco de Guayaquil, Guillermo Lassopa ruwasqan. Petrolpa hatun chanin kasqanraykum Coorrea kamachirqa 2016 watakama, chaymantam chay chanin pisiyarurqa, chaymi terremotowan karqa,
predicacionpa imayna utilizakuyninta cambiasqanku qhepaman.
Dólarización nisqawanmi narcodólares nisqakuna ch’aqwayta atirqan, camarón uywana wasikunaq bancarrota nisqatapas, Costapi armasqa pandillakunatan paqarichirqan pikunachus paykunaq guardia armasqa karqanku chaykunawan, Centroamérica llaqtaman migrantekunata qhatuyta, challwaq barcokunapaq ñankunatan paqarichirqan, chaykunan combustibleta subsidiota qorqanku Even for cocaina ruway, waqaychasqa suyukunata llamk’achisqanku, minería hurqunapaq, droga qhatuypaq, mini-submarinos ruwanapaq ima, imaraykuchus kunanqa cocaina suyupa aswan gananciayuq hawa llaqtakunaman apachisqanmi.
Musuq ñankuna, internetman yaykuykuna, puertokuna, carcelkuna, asentamientos asentamientos nisqakuna hinallataq internacional precio nisqapas cocaina nisqa wiñananpaqmi saqirqa.
Musuq ordenpiqa, llaqta runakuna, aceite, camarón, challwa, plátano, cacao, tukuy imamanta aswantaqa turismo nisqakunam afectasqa karqaku chay pandemia nisqawan, chay flota pesquera china nisqapa manchachikuyninwan, narcotráfico nisqawan hinaspa migración nisqawan.
Ecuador mamallaktapi, dólarizacionmi kullki mayllanata, niyta munan, droga suwayta, kamachiywan, mana kamachiywan kullki empresakunaman tukuchirka, wasichiypi, apaypi, chaykunaka mamallaktapi ashtawan utka wiñak empresakunami kan,
Covid 19 pandemiawanmi achka empresakuna urmaykurqaku, aswantaqa turismo, construcción hinaspa transporte nisqapi kaqkuna. chaykunan karqan turismota yanapaqkuna, allin, hatun turismo. droga turismo nisqa. turismo mochilero, remesas, t’ikakuna, camarón hinaspa challwakuna, petroleowan kuska, chaykunam dolarización nisqa qullqita qispichirqaku, chaynallataqmi 2000 watamantapacha aswanta wiñarqaku.
Cocaina nisqapa chanin yapakuynin, mañakuyninpas, aswantaqa Estados Unidospi, Europapipas, fentanilo nisqawan wañusqankurayku, marihuana nisqapa legalizacionnin, chaymi manaña Méxicopa hinaspa Colombiapa negocionñachu karqa, chaymi Estados Unidospa negocionman tikrakurqa Estados Unidos , Holanda shinallatak shuktak marihuana rurak mamallaktakuna, ashtawankarin hampi derivados de la marihuana, ñami ña ñanta kushkami kay cartel de drogas de América y Europa llankaykunata, kay Ecuador llankay wasika shuk centro de comercialización de drogas llankay wasi shinami llankashka, kay Colonia y Perú, hatun rurakkunapak hikuta, paypak hatun rurakkunapak. playas nisqakuna, chaykunan permitirqan drogakunata barcoman haykuyta, uraykachiytapas, Rafael Correa kamachikusqan tiempopi ñan llikan hatun mast’arikusqanrayku, Norteamérica llaqtaman mana sasachakuspa chayananpaq, Humboldt corrienteq aysasqa barcokunapi, hinallataq Ecuadorpa Pacífico nisqapi indígena lamar qochapi puriq runakunata yapasqanmanta culturakuna hinallataq challwaqkunapaq combustible nisqa subsidio nisqa. Ichaqa Colombiamanta, Mexicomanta, Europamanta cartelkuna chayamusqankum, ahinataq albanes, cocaina hawa llaqtakunaman apachinankupaq huk dimensionta quykurqa, Ecuadorta tikrarqa Europaman cocaina hatun apachiqman, chaymi pusawarqanchik huk conflicto armado internoman, huk pisi nivelman guerra civil.intensión, chaymi Ecuadorwan, Estados Unidoswan, OTANwan kuskachakuqkunawan ima, maqanakuq wakchakunawan, hinallataq cartel transnacionalkunawan ima, drogakunapaq rantikuq, qullqita mañakuq utaq wañuchiqkunawan tupan.
