Lliw Continente Americano nisqa guerrapin kashan, chaypin drogakuna negociopas armakuna negociopas hatun gananciata tarinku.
Runapa ñawpaq aswan chaninchasqan hampi, paqarimusqanmantapachan karqan alcohol, chicha hinaña, vino hina, vodka hina, wiski hina otaq waranqa formakuna kunan kasqan, hinallataq casualmente azúcar, imaraykuchus alcoholqa caña de azúcar, papa, otaq trigo. chaykunaqa mikhuymi karqan. Kunankamaqa alcoholwan dieta hipercalórica nisqawan, iskay hatun wañuyrayku, kunan pachaqa ALCOHOL nisqa hampi aswanta kallpachan violenciata, utaq accidentekunata.
Alcohol hampi hinaqa aswan peligroso huk hampikunamanta, imaraykuchus wañuchiyta atinmi sobredosiswan, chaymi umapi huk efectota ruwan, chaypin runakunaqa rinku huk estado maníaco hinallataq violentomanta, huk estado depresivoman, chaymi kanman mana controlakuq, atinman huk runaman agresión nisqaman utaq kikinmanta agresión nisqaman tukupuy.
Ichaqa alcoholmi karqan chay droga, chaymi permitirqan América llaqtapi indigena runakunata atipanankupaq, kamachinankupaqpas, kunanqa aswan vicioyoq runakunan kanku kay drogaman, Europapi yuraq irqikunawan kuska, paykunan tragota ruwarqanku religionninkupi cultonkumanta, fiestankumanta, hinaspapas lubricante social principal nisqapipas.
Kunan pacha Iwrupa runakunaqa atipanakunku ima rikch'aq machay upyanatapas aswan allin ruruchiq kanankupaq, ahinataq wishky nisqap escoceses nisqakuna, Champagne nisqap francés runakuna, vino nisqap moldavia runakuna, alemankuna, belgakuna cerveza nisqap, hukkunapas.
Machay upyayqa 1920 watakunapi 1930 watakunapi Hukllachasqa Amirika Suyukunapi, 1980 watakunapi Rusiyapipas hucham karqan, qullqip urmayninman aparqan, chaymantataqmi Amerikap mafia nisqap paqarimurqan, ichataq Unión Soviética nisqap tukukuyninpa hukninmi karqan. Kunanqa kay pachapi tragota ukyayqa manan huchachu 18 watayoqmanta wichayman.
Runakunapa iskay kaq aswan allin hampinqa karqa tabaco, chay yuraqa América nacionmantam, chaymi cuerponchikpi efectos especiales nisqayuq. Sistema nervioso ukhupiqa sistema nervioso autonómico nisqayuqmi kanchik, chaymi tukuy kurkupa kikillanmanta llamkayninta kamachin, nicotínico nisqa receptorkunawan, muscarínico nisqa receptorkunawan ima. Tabacoqa nicotina nisqayuqmi, chaymi kay yura raphikunapi kaq hampipa cientifico sutin. Nicotinaqa nicotínico receptores nisqakunatan afectan, chaymi cuerpopi importante efectos nisqakunata ruwanman. Ejemplopaq, sonqopi otaq wiksakunapin vasoconstricción nisqa ruwakun, chaymi arteriakunata wisq’an, umapitaq vasodilatación nisqa ruwan. Kay vasodilatación nisqaqa huk estado mental especial nisqa paqarichiqmi, atencionta afila, tension nerviosa nisqa pisiyachiq, kusikuyta qun. Pachak watakunan tranquilizador hina llank’achirqanku, PIPAS DE LA PAZ nisqapi indígena runakunaq, Norteamericano indígena runakunaman, PAW WAO nisqapi huñunakusqankuman hina, otaq kunan congresokuna kananpaq, rimanankupaq mana lloqsispa moderación nisqa, chaytan kay ritualqa mañakurqan. Andes nisqapi, Amazonas nisqapipas, huk tranquilizador hinam llamk’achinku, chaytam sutichanku millay ñawi utaq mana allin wayra nispa, chaypim warmakuna utaq kuraq runakuna aychapi hinaspa yuyaypi sasachakuykunata tarinku, aswantaqa pachamamapa ruwasqanmi, utaq dramatico momentokuna.
Cocaína nisqapa allinninqa opiáceos nisqamantaqa aswan pisi wañuchiqmi, marihuana hina, manam achkachu wañuyqa cocainapa sobredosisninmanta, aswan mana allintaqmi marihuanamanta, ichaqa kanmi alcoholpa sobredosisninmanta, utaq opiáceos, anfetaminas utaq LSD nisqamanta.
Cocaina, marihuana, opiáceos, anfetaminas, éxtasis, huk drogakunawanpas hatun sasachakuyqa, usqhayllan dependenciata paqarichimunku, chaymi kay dependencia, kay necesidad compulsiva, chaymi sasachakuy, imaraykuchus runakuna suwakunku, wañuchinku, prostitutakunku, chinkachinku dignidadninku, kikinkuta qhawarisqanku, p’enqayninku, honorninku, hukkunata respetasqanku, ichaqa hatun negociopas kanku, kay hatun negocioqa mana kamachisqa kasqankuraykun, pichus peligropi tarikun wañunanpaq, otaq carcelman rinanpaq traficorayku, drogakunata rantikunku utaq mikunku, hatun gananciakunata, hatun sensacionkunata, hatun engañokunata, hukkunapa mana tariyta atisqankuta, llaqtankupa ñawpaq kamachikuyninkunata utaq costumbrenkunaman kasukuq kasqankurayku.
Kunanqa Estados Unidos hatun suyuqa aswan unay maqanakuytan ruwashan, chaymi yaqa 40 watayoq, chaytan sutichanku Guerra contra la Trafico de Drogas nispa. Kay awqanakuypiqa, mikhuywan wañuqkuna Estados Unidospi kanku, mana kamachisqa qhatuywan, ruruchiywan wañuqkuna América Latinapi.
Kay awqanakuypa paqarimuyninqa drogakuna mikhuymi, chaninmi, aswantaqa cocaina, chaymi natural droga, huk plantamanta hamun, chaymi chaninninqa mana sofisticado laboratoriokunapi nitaq empresas transnacionales nisqakunapichu ruwasqa kasqanrayku.imaynan tabaco, alcohol, otaq hampikuna, chaykunaqa hamun químicos nisqamanta, hatun empresakunamantapas. Kaymi marihuana otaq cocaina nisqa drogakunata aswan chaninchan, LSD, anfetamina, éxtasis, opiáceos nisqakunawanpas tupachispa, kunanqa hatun laboratorio industrial otaq farmacéutico nisqakunan ruwanku. Chaymantapas, cocaina otaq marihuana nisqa tomaqkunan yachanku pachak watakunaña runakuna chay drogakunata utilizasqankuta.
Covid pandemia, chaymi brutalmente cambiarqa formas de interrelación social nisqakunata, celulartawan internetta tikrarqa hatun medio de comunicación, willakuy hinaspa yachay llapan runapa, planetapi hinaspa hawapi, chaymi paqarichirqa huk forzado distanciamiento, chaymanta huk distanciamiento tecnológico runapura, kunanqa necesitanku huk mediadorta, huk lubricante socialta, imaynan drogakuna karqan historianchispa qallariyninmantapacha, hukmanta rimanakunankupaq kikinpi otaq palpablemente.
Kay mañakuy yapakusqan, manan wiñasqa suyukunallapichu, aswanpas pisi wiñasqa suyukunanchispipas, dólar qolqeq chanin yapakusqan, pisi wiñasqa suyukunapi qolqekunaq pisiyasqan, chay ratopin aswan hatun chanin mana kamachisqa drogakuna paqarichimun. , of those that in chay chaninmi churana riesgo purichisqa ruruchiq, fronterakunata chimpaq qhatuq hinallataq microtraficante sapa llaqtapi utaq huch’uy llaqtapi suyukunapi maypichus hark’asqa kashan cocaina ruway, qhatuy utaq mikhuy.
Afganistán suyupi Estados Unidospa, OTANpa atipasqan, taliban narco-guerrillerowan atipasqa kasqan, paykunan opiowan maqanakuyninkuta qolqecharqanku, pachantinpi aswan hatun hawa llaqtakunaman apachiq kanankukama, chaymi llakichin kay hatun suyupi Estados Unidospa guerrilleronkunata, awqankunatapas, chaymi rikuchin chay hina kasqanmanta atikunmanmi Norteamericano ejercitota otaq OTAN nisqatapas atipayta, droga vendeymanta qolqechakuywan.
Hinaspa kay narco-guerrillero nisqakuna FARC hinallataq hukkunapas kuskan pachak wata masñan maqanakushanku norteamericanokunawan hinallataq marioneta gobiernonkunawan América Latinapi, chaykunan mana permitinchu reformas agrarias nisqakunata, allinchanku kawsayta chakrakunapi, asentamientos pobres nisqakunapipas, chaykunan yarqayta mirachirqan América Latina nisqataqa aswan mana kaqlla suyuman tukuchispa, suyunchiskunaq recursos naturales nisqakunata suwanankupaq, hinallataq barato llank’ayniyoq kanankupaq. Kay guerrillerokuna, Unión Soviética nisqamanta qolqe chaskisqankuta chinkachiq, kunantaq qolqechakunanku, kunan p’unchaykunapiqa chayta ruwanku qolqe mañakuywan, secuestrowan otaq droga vendeywan, mana huk mecanismoyoq kasqankurayku kawsanankupaq.
Ichaqa Colombia, México hina nacionkunapipas, llaqtapi wakcha runakunaqa guerrillerokunawanmi hukllawakunku, otaq huk nacionkunamanta cartelkunawan, mafia italiano, rusa, china hina mafiakunawan, paykunan paykunamanta drogakunata rantinku, armanku, recursokunata qonku .policiakunata, militarkunata, sistema de justicia nisqakunata muyurichispa, carcelkunata reclutamiento nisqaman, crimen nisqa hatun yachaywasikunaman, operaciones nisqaman tukuchinapaq, imaynan LUCKY LUCIANO hinallataq EE.UU.
Tawa chunka wata ñawpaqta Ronald Reaganmi Droga contra Guerra nisqamanta willakurqa, Estados Unidospa hinaspa América Latinapa historianpi aswan unay guerrata qallarirqa. Kay maqanakuyqa Colombiapi qallarirqan Pablo Escobarwan, México, Afganistán hinallataq chunka chunka suyukunaman mast’arikurqan,
XX siglopi, tabacopa vasodilatador efectosnin yapakurqa urea nisqawan, Malborowan Philip Morriswan, Estados Unidospi hatun tabaco empresakuna, chay hampiman viciota yapanankupaq, kay vicioqa millonnintin unquqkunatam paqarichirqa, tabaco industrializasqanmanta pacha , achka qumikukunatam tarpunanpaq servichikun, sapallan wiñaq yura kasqanrayku, huk tabaco yurakunawan tupaptin, plagakuna wañuchin, kayqa allichasqa karqa plaguicidakunawan, chayman hinataqmi plaguicidakuna q’usñichisqa hinaspa kaykunaqa chiqapmi . origen de cáncer nisqa cigarrota pitasqankurayku, ichaqa tabaco nisqawanpas, pulmonkunata k’irispa, chinkachispa, chaypi machaykunata ruwan, otaq sonqo onqoywan hap’ichikun. Kunan pacha tabaco nisqaqa Pachamamapi aswan runata wañuchiq yura .
Tabacowan tragowanqa Amerikamanta colonos runakunap droganmi karqan. Ñawpaq ñiqin pachantin maqanakuypiqa Iwrupapi llamk'achiyninqa ancha riqsisqam karqan, Uralan Awya Yalapi awqaqkunap apasqan, paykunapas Gripe Española nisqatam chay hatun suyuman apamurqanku.
Chaymantaqa tukuy América suyupi indígena runakunan chayta utilizarqanku GRIPE ESPAÑOL nisqawan maqanakunankupaq, imaraykuchus kay yuraqa antivirales y bactericidas nisqa efectosniyoqmi, chaymi qhawarikun hatun hampi yura hina, hinallataq sagrado llapan Continente Americano nisqapi. Musphaymi, pachak watakunañan kashan, utilizakuntaqmi, Alaska llaqtamanta Patagonia llaqtakama. Película y televisión nisqa industriaraykum tabacoqa ancha riqsisqa karqa, chaymi Norteamérica lawpi tabaco ruwaq empresakunata kunankamapas transnacional hatun empresakunaman tikrarurqa.
Kunanqa tabacota pitayqa manan huchachu, ichaqa unayñan warmikunapaqqa karqan, chaymi XX, XXI siglokunapiqa kay pachapi warmikunaq aswan munasqan viciota pitayta.
XIX pachakwatapi, Sudaméricamanta hamuq yura, Quitomanta, opio amapola icha Quito yura, qhipaman amapola sutichasqa, kimsa kaq aswan impo nisqatam paqarichirqan
XIX pachakwatapi, Sudaméricamanta hamuq yura, Quitomanta, opio amapola icha Quito yura, qhipaman amapola sutichasqa, runap kawsayninpi kimsa kaq aswan chaniyuq hampita paqarichirqan, opio.
Opioqa British Imperioq qolqenpa kuskannintan niyta munarqan, chaytaqa huk drogawanmi cambiarqanku, chay drogaqa China nacionmantan hamun, hukniray kayninqa opioqa alucinógeno nisqallan, tétaq llamp’u kallpachaqlla. Norte de Andes utaq Ecuador suyupiqa opio amapola nisqatam kiru anestesia hina servichikuqku. Estados Unidos nacionpi Guerra Civil nisqapin morfina nisqataqa opio nisqamanta horqorqanku, chay anestesia hampiqa askha kutitan cuerponkuta kuchuyta atirqan, chaytaqa ruwarqanku automático armakunawan, explosivokunawan ima, chaykunan chay maqanakuypi vertiginoso wiñarqan.
Ñawpaqtaqa, norteamericanokuna, inglés runakunapas opiowanmi qolqeta hina rantirqanku chayta, sedata, porcelanata otaq China qolqemanta adornokunata, chaymi chay suyuta, kay planetapi aswan askha runakunayoq (400 millón chay tiempopi), huk suyuman tukuchirqanku opio nisqawan vicioyuq runakuna. Chaypaqmi awqanakuyta llamk'achirqanku, iskay OPIO GUERRA nisqawan, ñawpaq kaq 1828 watapi, iskay kaqtaq 1857 watapi, chaypi Europa runakuna, Norteamericanokuna Emperadorpa ejercitonta atiparqanku, Chinapi tiyaqkunata sapa kuti opio mikhuq kanankupaq tanqaspa.
Opioqa Indiapi Afganistanpipas tarpusqa karqan, Chinapipas qhatusqa karqan, chaymi Afganistán suyuta kunankama aswan hatun opio ruruchiqman tukuchirqan. Opio nisqawanmi Estados Unidosta OTANtapas atipayta atirqan, kay droga kasqanraykun qolqeta qorqan necesario armakunata, kay pachapi aswan atiyniyoq ejercitota atipananpaq.
XX pachakwatap qallariyninpiqa, opioqa qillqaqkunapaq, pintorkunapaqpas akllasqa hampimanmi tukurqan, Iwrupapi yachaysapa, kacharisqa elite nisqapaq. Opio nisqawanmi hatun pintorkuna paqarirqan, ahinataq Vincent van Gogh, francés impresionistakuna, icha Ecuadormanta uma kuchusqa qillqaqkunap miraynin.
Kunanqa Estados Unidosqa huk kutitawanmi aswan hatun opiáceos nisqa ruruchiqman tukupun, imaynan ñawpaqpi morfina nisqa ruruchiq karqan hinata. Ichaqa oxicodona otaq fentanilo nisqa drogakunan chay nacionpi wayna-sipaskuna aswan wañuyman tukupun. Kunan pacha América suyuqa XIX pachakwatapi Chinap hina, opio vicioyuq runakunap suyun. Kay killakunapiqa kay suyupi aswan achka kay hampikunata ruwaq multinacionaltapas multarunkuraqmi, 10.000 millon masnin qullqiwan.
Kay pachapi tawa kaq aswan riqsisqa hampiqa kaphiymi, XX pachakwatakamaqa manam chaynachu karqa. Chaytaqa Arabia nacionpin tarirqanku, chaymi pakallapi waqaycharqanku. Cafeína nisqa hampiqa llapanmanta aswantaqa conchapi kaqmi, chaymi cuerpopi extraordinario efectota ruwarqa, umanchikpiqa kusikuypa sensación nisqatam ruwan, ichaqa cuerpopiqa refrigerante hinam hinaspa tónico hinam. Chaytaqa tarirqanku cabrakunata locoyachisqanrayku, otaq caballokunata kallpachasqanrayku, chaykunaqa wañuymanmi phawaykunman, chaymi carrerakunapiqa kunankamapas mana kamachikuyman hinachu café qarataqa utilizanku, cebadawan chaqrunankupaq, drogasqa caballoyoq kanankupaq, chay caballokunaqa wañuymanmi phawaykunman, Kunan pachaqa Red Bull, Coca Cola, utaq Pepsi Cola, upyanakunapaq llamk'achinku, chaytaq azúcarwan kuska kay pachapi aswan hatun kukata viciota paqarichirqan.
Colombia utaq Brasil hina suyukunaqa aswan allin kaphiy hawa llaqtakunaman apachiq hina qhawarisqa kanku hinallataqmi marcankupas atipanakunku pachantinpi qhatupaq, paykunan kanku economía nisqapa saphinpas, mikhuyninkuqa pachantinpi, mana ima clase restricciones legales nisqapas teqsimuyuntinpi.
Kay pachapi pichqa kaq aswan riqsisqa drogaqa marihuana nisqa. Kayqa allin, hampi yura, Asia lawmanta naceq, chaytam hampi hina servichikuq Diospa churin Jesuspas cristiano religionkunapi. Kay yuramantaqa manam hampikunallatachu hurquqku, aswanqa waskakunatapas utaq waskakunatapas ruraqku, michiqkuna utaq puriqkuna, wasi ruwaqkunapas. Cáñamo icha cannabis, chay yurap ñawpaq sutin, llamk'an riqsichinapaq ima q'aytukunawanchus waskhakunata ruwanku América suyupi, chay q'aytukunata manaraq Europa runakuna chayamuchkaptinkumanta astawanqa pencomanta, icha agavemanta ruwasqa karqan.
Kay hampiqa astawanqa XX siglopim ancha riqsisqa karqa, chaypim yoga nisqa, India nacionpi religionkuna hinaspa hippies nisqakuna, chay nacionman peregrinacionta ruwaqku, paykunaqa sapa punchawmi chay hampita servichikurqaku. Aswan allin tranquilizadormi cocaina nisqapa estimulante efectonkunata, utaq opio nisqapa alucinógeno nisqa efectonkunata harkananpaq. Pachak watakunañam allin anoréxico, chaymi yarqayta qichun, India hina suyukunapi achka wakcha runakunayuq, mana mikuyniyuq, sapa kutim ancha allin karqa. Kay pachapi llañu warmikunapa utaq H warmikunapa modan, ancha riqsisqa kaptin, marihuana warmikunapa hatun recursonmi karqa llasaqninkuta pisiyachinankupaq utaq controlanankupaq.
Maykamachus usqhaylla runaq kawsayninpaq aswan importante kapurqan, comportamientota, conductatapas cambiaspa, marihuana nisqa droga aswan utilizasqa drogaman tukupurqan, chaymi permiten pisiyachiyta chaypi tiyaqkunaq reacciones nerviosas nisqakunata, astawanqa llaqtakunapi chaniyuq.
Vietnam maqanakuypi, drogakuna llamk'achiyninqa ancha riqsisqa karqan, Hippie Movimiento hina, hinallataq revolución sexual gracias anticonceptivos nisqawan, chaykunan kikin momento histórico nisqallata rakirqanku, kay sucesokunapaq, marihuana aswan riqsisqa drogaman tukurqan , ichaqa llapanmanta aswantaqa kasqanrayku mana iñisqa.
Chay pachaqa Estados Unidospi, Europapi utaq comunista suyukunapi imachus legal karqan, kamachikuqkunaq nisqanmi karqan, kamachikuqkunapas chay awqanakuywanmi atiyniyoq karqanku, chaymi wayna sipaskunaman aparqan, paykunan aswanta maqanakuykunapi ñak’arirqanku rikuchikunqa. Paypa hatariyninqa manam militarkunata hapiyllamantachu, awqanakuykunamantallachu, aswanqa LSD utaq marihuana nisqa drogakunata harkaq kamachikuykunapa contranpim karqa, casarakuypa contranpi, abortopa contranpi, warmikunapa entregakuyninpa hinaspa sapaqchasqa kayninpa contranpi, racismo nisqapa contranpi, chaytaqa kamachikuymi kamachirqa.
Chay camisapi uniformekuna Amerikamanta soldadokuna mana faltayta atirqankuchu, chukulatakuna, tabaco, cocaina ima. Cocainaqa droga karqan, chaymi atiparqanku chay bombardeokunaq manchakuyninta, hinallataq armas de fuego nisqawan, chaytan sutichanku guerra mecanizada, guerra aérea otaq guerra submarino nisqa, chaykunan karqan guerraq mosoq dimensionninkuna.
Vietnam maqanakuypi, kay droga, cocaina, yapasqa rock takikuna, kallpawan, mana uyariq, mana imapaq valeq concienciata hinallataq maqanakuy pampakunapi traumas psicológicos nisqatapas, huk maqanakuypi maypichus mana pipas yacharqanchu pichus wañuchishaqta, pichus wañuchirqan compañeronta, otaq imaraykun cheqaqtapuni maqanakusharqanku.
Kunanqa narcotráfico nisqawan maqanakuyqa huk migracion maqanakuymanmi tukupun, cartelkuna qolqewan, apachisqankumanta, riqsichisqankumanta ima, teqsimuyuntinmanta hamuq runakunata, aswantaqa América Latinamanta, chaymi EE.UU. esclavos sexuales y laborales nisqakunayoqmi kanku, chaymi watakunaña pagananku cartelkunawan, coyoterokunawan, qolqe prestaqkunawan contratasqa manukunata, paykunapas, Stalingrad llaqtapi soldado soviéticokuna hina, mana hunt’aqtinkuqa, paykunapas otaq familiankupas wañunku.
Kay maqanakuymi Estados Unidospas, América Latinapi marioneta gobiernonkunapas chinkachishanku, chaymi huk llaqtamanta hamuq runakunata ruwarqan, ahinataq cubano, nicaragüense, venezolano, hondureño, panameño, colombiano, guatemalteco, ecuatoriano, haitianokuna, chaykunaq largonpa, anchonpa linderonkunata muyurinankupaq continente. Chayqa, Darién Gap nisqa ñanninta puriq senderosmanta, mini-submarinos nisqakama, Estados Unidosman, Europamanpas chayanankupaq.
Kay pachaq historianpiqa kayqa pasaranñan. Attila, icha Genghis Khan, Ispaña atipaqkuna icha Iwrupamanta tiyaq runakuna Romap, Asiap icha Iwrupap awqaq suyunkunata, América icha Oceanía nisqap indihina culturankunatapas chinkachiptinku, yarqasqa, mana suyakuyniyuq runakunawan, mana kutimuy boletoyuq runakunawan., pikunachus yacharqanku paykunaqa aventurankupi wañunkumanmi.
Kay maqanakuyqa ancha sasan allichakun: drogakuna legalizasqa kasqanwan, imaynan Estados Unidospi, Rusiapipas tragowan pasarqan hina, otaq kunanqa marihuanawan.
Sichus Estados Unidosqa Droga contra Guerra nisqawan gobiernokunata kamachinanpaq, controlananpaq ejercitokunata, policiakunata, justiciata, wakcha kaywan, pandemiawan, qolqemanta sasachakuywan asfixiasqa suyukunaman armakunata, equipokunata, municionkunata vendenanpaq, armakunata, municionkunata otaq equipokunata vendenanpaq narcotráfico nisqakunaman, mirachinapaq violencia nisqa suyunchiskunapi, chaykunan aswan hatun causaman tukupunku huk llaqtakunaman astakunankupaq, latinos nisqakunaq EE.UU., Europaman haykusqankumanta.
Sichus payqa hinalla guerrata utilizashanman, chhaynapi carcelninchiskunapi droga vendesqankumanta presokunata mikhuchisunman, otaq policiakunaman, militarkunamanpas pagananchispaq, chay qolqepaq operacionkunata hark’aq drogakuna mana chayananpaq qhapaq wichayman, llaqtamasinchiskunaq kawsayninta amachanamantaqa, chaywanpas kaypi desnutridokuna, unquqkuna, yarqasqakuna, mañakuqkuna, informalkuna, mana llamkayniyuqkuna miranku, chaynallataqmi bandidokuna, violentokuna, droga traficantekuna, waqlliqkuna utaq políticokuna hinaspa llapanmanta aswantaqa, chayanankupaq imatapas ruwanankupaq decidisqakuna invadispanku hinaspa kawsanku Estados Unidospi, otaq OTANpa Europanpi, huk p’unchay Europamanta atipaqkuna, tiyaqkuna ima, América llaqtata haykuqkuna askhayasqankuman hina.
Kunanqa narcotráfico nisqawan maqanakuyqa huk migracion maqanakuymanmi tukupun, cartelkuna qolqewan, apachisqankumanta, riqsichisqankumanta ima, teqsimuyuntinmanta hamuq runakunata, aswantaqa América Latinamanta, chaymi EE.UU. esclavos sexuales y laborales nisqakunayoqmi kanku, chaymi watakunaña pagananku cartelkunawan, coyoterokunawan, qolqe prestaqkunawan contratasqa manukunata, paykunapas, Stalingrad llaqtapi soldado soviéticokuna hina, mana hunt’aqtinkuqa, paykunapas otaq familiankupas wañunku.
Kay maqanakuymi Estados Unidospas, América Latinapi marioneta gobiernonkunapas chinkachishanku, chaymi huk llaqtamanta hamuq runakunata ruwarqan, ahinataq cubano, nicaragüense, venezolano, hondureño, panameño, colombiano, guatemalteco, ecuatoriano, haitianokuna, chaykunaq largonpa, anchonpa linderonkunata muyurinankupaq continente. Chayqa, Darién Gap nisqa ñanninta puriq senderosmanta, mini-submarinos nisqakama, Estados Unidosman, Europamanpas chayanankupaq.
Kay pachaq historianpiqa kayqa pasaranñan. Attila, icha Genghis Khan, Ispaña atipaqkuna icha Iwrupamanta tiyaq runakuna Romap, Asiap icha Iwrupap awqaq suyunkunata, América icha Oceanía nisqap indihina culturankunatapas chinkachiptinku, yarqasqa, mana suyakuyniyuq runakunawan, mana kutimuy boletoyuq runakunawan., pikunachus yacharqanku paykunaqa aventurankupi wañunkumanmi.
Kay maqanakuyqa ancha sasan allichakun: drogakuna legalizasqa kasqanwan, imaynan Estados Unidospi, Rusiapipas tragowan pasarqan hina, otaq kunanqa marihuanawan.
Sichus Estados Unidosqa Droga contra Guerra nisqawan gobiernokunata kamachinanpaq, controlananpaq ejercitokunata, policiakunata, justiciata, wakcha kaywan, pandemiawan, qolqemanta sasachakuywan asfixiasqa suyukunaman armakunata, equipokunata, municionkunata vendenanpaq, armakunata, municionkunata otaq equipokunata vendenanpaq narcotráfico nisqakunaman, mirachinapaq violencia nisqa suyunchiskunapi, chaykunan aswan hatun causaman tukupunku huk llaqtakunaman astakunankupaq, latinos nisqakunaq EE.UU., Europaman haykusqankumanta.
Sichus payqa hinalla guerrata utilizashanman, chhaynapi carcelninchiskunapi droga vendesqankumanta presokunata mikhuchisunman, otaq policiakunaman, militarkunamanpas pagananchispaq, chay qolqepaq operacionkunata hark’aq drogakuna mana chayananpaq qhapaq wichayman, llaqtamasinchiskunaq kawsayninta amachanamantaqa, chaywanpas kaypi desnutridokuna, unquqkuna, yarqasqakuna, mañakuqkuna, informalkuna, mana llamkayniyuqkuna miranku, chaynallataqmi bandidokuna, violentokuna, droga traficantekuna, waqlliqkuna utaq políticokuna hinaspa llapanmanta aswantaqa, chayanankupaq imatapas ruwanankupaq decidisqakuna invadispanku hinaspa kawsanku Estados Unidospi, otaq OTANpa Europanpi, huk p’unchay Europamanta atipaqkuna, tiyaqkuna ima, América llaqtata haykuqkuna askhayasqankuman hina.
