Tiempo físico nisqa hina kaq, chaymi usqhaylla karuwan ima tupan, tiempo social nisqawanmi tupan runakunaq relacionninku cambiasqanwan, hinallataq tiempo biológico nisqapi, chaymi genética nisqawan tupan., geología otaq ecología nisqawan.
Tukuy rikchaq pachakunapiqa, aswan allinqa yapamanta rimaymi, ejemplopaq, intipa yaykuynin hinaspa lluqsiynin, pachakunapa, watakuna, chaykunam kay pachapi machuyayta riqsichin, chaytam sutichanchik edad nispa.
Tiempo físico nisqapiqa, Tiqsimuyupa ruwayninmi, tikrakuyninmi, chaymi kamachin kayninta, pacha kawsaypi, Pachamamapi runakunapa historian, imayna organizacionninku hinaspa sapa kuti kikinku chinkananpaq hina kayninku, chaykunam kayninta riqsichiq hina, yaqapaschá allinta atiparqan desastres naturales y biológicos nisqakunata, ichaqa kikinpa inventonkunawanmi tupan, ahinataq armas nucleares nisqakuna, chaykunan defininman kawsakuyninta.
Kay ratopi, maypichus Europa, aswan peligroso lugar huk guerrapaq planetapi, imaraykuchus pachak watakunaña hamurqan hukkunata kamachinanpaq, aswan importante factor karqan chay sutichasqa atropogénesis, chaymi, etapa historiapi planeta, maypachachus Runakuna biodiversidad, diversidad cultural, hinallataq kikin otaq huk especiekunaq qhali kayninta, kawsaynintapas t’ikrarqanku.
Tiempo social nisqapas radicalmente modificasqa karqan Europa runakunaq, paykunan esclavitudta wiñachispa, huk forma de ocupación territorial hina continentenkupi hukkunapipas, chinkachirqanku servilidadwan otaq feudalismowan, chaypin patronkunaqa manaña wañuchiyta atirqankuchu nitaq vendeyta atirqankuchu sarunchasqankuta, otaq runatapas paykunaq kamachisqan. Qhepamanmi Europa runakunaqa ordenta, tiempotapas cambiarqanku, transporte naval nisqawan, caballo, rueda, chaymi Américapi, aswan hatun impactoyoq karqan, cambiarqanmi chay allpata, qallariypiqa chakra llank’anapaq, michinapaqpas otaq ruwanapaq , puentekuna, hukkunapas.
Maykamachus llaqtakuna aswan chaniyoq karqan chakrakunamanta otaq allpamanta, civilización, política nisqa wiñasqankama, kaymi llaqtakunaq atiynin, qhatukuna, militarkunaq fortalezakuna, ejercitokuna, policía, bibliotecakuna, yachaywasikuna chaykunapi atikusqanrayku., yachaywasikuna, hatun yachaywasikuna, hampina wasikuna, gasoductokuna, asfaltasqa callekuna, luz, wasichakuymi wiñachirqan llapa runaq yuyayninta, chayanankama hatun hatun llaqtakunaman, kunanqa infección, protesta social otaq violencia nisqakunamanmi tukupun.
Ichaqa rikushanchismi revolución nisqa rimanakuykunapi, yachaykunapi, willakuykunapi, apaykachanakunapi ima, kunanqa tukuy edadniyoq, imaymana irqiyoq, qhari-warmi runakunatan espacioman apayta atin.
Kay pacha yuraq irqi, wakinkunata kamachikuq hamuq, Iwrupa qhapaq suyukunawan, kay pachap puchuqninta hukllachanankupaq hamuq siminkuwan, buquenkuwan, ejercitonkuwan, qhatuyninkuwan, industriankuwan, kunan pacha musuq suyukunawan atipanakunku, pikunachus atinku wikch’uyta recursos naturalesninkuta, runankuta, otaq ejercitonkuta, Europa runakunamanta, otaq legítimo heredero hina qhawarikuqkunamanta, huk hatun suyukunapi, Estados Unidos, Canadá, Australia anglosajones nisqakunapi , Musuq Silanda, icha Euro-Asia Rusiakuna.
Kay ratopi Copa Mundial Qatarpi, pisi wiñasqa suyukuna qhawarinku huk extraordinario triunfo hina qhapaq suyukunata atipanankupaq, imaraykuchus chay momento social tiempopi kay pacha experimentasqan cambiarqan cristiano otaq musulmán diosmanta qolqe diosman. Kawsasqanchis momento histórico nisqapiqa qolqeqa tukuy imatan ruwayta atin, Estados Unidospi presidente kasqanmantapacha, millonario pukllaqkunawan aswan allin equipo de fútbol nisqa paqarichiykama.
El dios dinero es el que define cuando un país es desarrollado, cuando no lo es, que es el crecimiento de un país, quien es un triunfador, quien es un perdedor, quien es un narco y quien es un policía, el dinero lo define llapan.
Ichaqa cheqaqpiqa aswan chaniyoqmi kay planeta, kawsaqkuna otaq runakunaq kasqanqa, tiempo, tiempo ima, kunanqa reqsinchismi qhali kay, clima, thak kay hina.
