América suyuta atipasqankun mosoq runata paqarichirqan. Kay musuq runaqa karqanku indígenakuna, mestizokuna ima, paykunaqa manan América suyupi wakin aborígenes hinachu karqanku, manan aswantaqa kastilla simitachu nitaq portugués simitapas rimarqankuchu, manataqmi católicoschu karqanku, nitaqmi kastilla simiwanpas nitaq portugués simikunawanpas, francés simiwan, inglés simiwan, otaq Holandés, ichaqa paykunawanmi aswan qayllallapi karqanku huk nativokunamantaqa, nitaqmi esclavochu karqanku, Africamanta esclavokuna hinaña kawsarqanku chaypas.
Américapi yana Africamanta kamachiqa ancha chaninniyuqmi karqa, Áfricamanta apamuyqa ñawpaqta chay hatun suyupi hapiy utaq rantiymi karqa, chaymanta akllaspa, mikuchispa, Atlántico chimpaman apaspa, peligroso hinaspa karu puriypi, chaypim achka wañurqaku, chaymanta payta vendespa, kaypaq Sudaméricaman chayamuq yana runakunaqa ñawpaqtaraqmi Lima llaqtaman chayamurqanku, chaypin aswan qhapaq atipaqkuna karqanku, Atahualpa qoriwan rakinakuqkunan, Inkakunaq qhepa kaq emperadornin, paytan secuestraspa qolqeta mañakurqanku huk hatun cuartota qoriwan hunt’achinankupaq joyakunaman, vasokunamanmi tukurqanku, chaykunatan chulluchirqanku lingotes nisqaman, arte indígena nisqa mana ima valorniyoq kasqanrayku Europa runakunapaq.
América suyupi tiyaq otaq atipaq kayqa ancha admirakuypaqmi karqan, chaymi kawsayniykita peligroman churasharqan, hinallataq llapa qhapaq kayniykitapas mana reqsisqa pachawan tupanaykipaq, Martepi astronauta hina, otaq caravallapi qhatuqwan tupaq.
Kay yana runakunataqa qhipamanmi jesuitakuna apamurqanku, paykunaqa América Latinapi aswan qhapaqmi karqanku, wakcha kaymanta, ch’uya kaymanta, Papata kasukuq kaymanta rimaspapas, paykunaqa aswan hatunmi azúcarta, tragota ima ruwaqku Corte Real de Quito nisqapi Amazonas nisqapi llaqtakuna.
Ancha qhapaq jefellan yana kamachiyoq kayta atinman karqan, caballomanta aswan chaninniyoq kasqanrayku, chaymi iskay kaq aswan chaniyoq karqan. Aswan yana runakuna, aswan caballokuna, aswan allpakuna, chaymantataq aswan indiokuna encargakurqanku kastilla simita yachachinankupaq, Cristota mañakunankupaq yupaychanankupaqpas, otaq vida manukuq runakuna huk conquistadorpa kanman chayqa, aswan qhapaqmi karqan.
Mana atipasqa yana runakuna hinachu, indihina runakunaqa almayuqmi karqan.
Bartolomé de las Casas, católico sacerdote, España reypa primon, Yucatán llaqtaman chayamuqmi reqsirqan indígena runakunaqa cheqaqtapuni almayoq kasqankuta, kayqa hatun dios kasqanmanta reparaymi, mana chay dios kasqanmanta imapas hina Africanokunawanmi pasarqa, paykunaqa totémica religionkunatam ruwaqku, chaymi yupaycharqaku totemkunata, chaykunaqa muñeca utaq simbulukunam karqa Budú, Santeria, Macumba llaqtakunapi hina, chaykunaqa ancha riqsisqa africano religionkunam chayamurqaku yana runakunawan Américaman.
Ichaqa América nativo runakunaqa sincretismo religioso nisqatan kamarqanku, wiñachirqanku ima, chaymi karqan intita, killata, orqokunata, mayukunata, sagrado uywakunatapas yupaychay, chaykunatan pakarqanku Cristoq rikch’ayninpa uranpi, Intiq, Virgen Mariaq, kay pachaq, urayninpi santokunaq otaq supaykunaq rikch’aynin, arcángelkunaq rikch’aynin, católica religionpa personajenkuna, chaypin san Benedicto karqan paraq santo, fertilidad, supay t’oqyaypa otaq nina rawraypa señornin.
Chaytaqa atikurqa, ispañulkuna kamasqanku llaqtakuna, llaqtakunapas ñawpaq sutinku karqan huk santo sutita, chaymantataq indihina runakunaq sutinta churasqankurayku, ahinataq San Francisco de Quito, utaq Santa Rosa de Lima, Santiago de Guayaquil, . Santa Ana de los ríos de Cuenca etc. Hinaptinmi indígena runakunaqa rikurqaku imapas, llaqtanku hina, Cristopa sutinta yapaptinku, Virgen Mariapa utaq mayqin santutapas utaq santotapas, respetasqa kasqankuta.
Iwrupamanta atipaqkuna Américaman chayamuptinku, indihina religioso raymikunaqa kristiyanu raymiman tukurqan, ahinataq San Pedro, San Pablo raymi, chaytaq inkakunapaq INTI RAYMI raymi utaq cosecha raymi karqan, paylla sutinta tikrarqan.
Imaynan español atipaqkuna iglesiakunapi domingo misata mosoq rito hina churarqanku, radio, periodicokuna, chakrakunapi yachaywasikuna otaq television chayamusqanwan, iskay kaq hatun maqanakuy qhepaman, imaynan Wakin reformas agrarias nisqakuna hina, 1968 watapi hinallataq chay 1974 watapi Ecuador suyupi, yachaywasiqa misaman riy ritota tikrarqa, clasekuna ritopaq, chaywantaq piluta hayt’ay ritopi rikurirqa.
Chay wiñaq llaqtakunapiqa kay allpakuna musuqmanta rakisqa kasqanraykum, kay Sierrapi hatun chakrakuna chinkasqanrayku, utaq zonas tropicales nisqakuna colonización nisqa kallpanchasqa kasqanrayku, chaymi Amazonas, Esmeraldas Costa nisqapi, utaq chay sitiokunapipas, chaykunapim sapa kutilla yaku huntaptin utaq ch’akiy, Provincia Manabí nisqapi hina, llaqtaq chawpin yachaywasiman tukupurqan, ñawpaqninpitaq piluta hayt’ana pampaman tukupurqan.
llaqta.
Chaykamataq chay escuela yachachiqta clasenkunatawan uma sacerdoteman tukuchirqan. Chaypachallapitaqmi, ajllay, willay mast’ariq, partidokuna, otaq protestakuna, qhapaq runakunata, carismayoq, otaq discursoyoq runakunata, rimayta, kuyuyta, huñunakuyta, kamachikuqkunaman, umalliqkunaman, políticokunaman tukuchirqan. , chaykunan partidokunaq chawpinta, religionkunawan, sacerdotekunawan, monjakunawan, sacerdotekunawan, ñawpaq, mosoq cristiano religionkunawan atipanakuyta qallarirqanku, kunankamapas América Latinapi mayqen cheqaspipas tiyaqkunaq ruwaynintan kamachikunku.
Europapi, Greciapi, occidental civilización nisqapa cunanpi, huñunakuy wasiqa karqan teatro, chaypin simi, yuyariy, talento ima, atipanakuypaq razonman tukupurqan, otaq importante ruwaykuna Olimpiada hina, chaypin griegokunaq cuerponkupi sumaq kayninkuna rikuchikurqan tukuyninkupi esplendor nisqa.
Roma llaqtapi, Coliseo llaqta runakunaq hatun huñunakuy wasinman tukupurqan, Europaq historianpi aswan hatun, aswan millay, aswan unayta kawsaq kamachi imperiopaq, millay ruwayqa llapa runaq qhawariyninmanmi tukupurqan, paykunaqa coliseokunata, hipódromokunata ima ruwarqanku tukuy Imperiopi, anchopipas, imaynan chay llaqta runakunaq hatun huñunakuyninkuna, maypichus runapura atipanakuy ruway kallpata, yachayta, hark’akuyta, millay kayta rikuchinankupaq, kamachikuq, corten utaq llaqta kamachiqninkunapas rikurqanku, chaypas servirqanmi llaqtakunata manchachinankupaq millay millaykunawan, llaqtaq qhawariyninman tukuchisqa , chaymi Roma llaqtapi kamachikuna, awqakuna, hap’isqa qhapaq kaypas chakatasqa kasqankuwan, desfilekunawan ima, Roma emperadorkunaq atiyninkuta rikuchinanku karqanRomap qhapaq suyun urmasqanwan, chaymi Europapi kamachi kay tukukurqan, ñawpaq kamachikuna, Roma kamachiqpa kamachisqankunapas hunt'aq cristianoman tukupurqanku, iglesiakunan coliseokunaq rantinpi churarqanku, peregrinacion procesionkuna, coronacionkuna otaq religioso raymikuna, karqan musuq hatun espectáculos públicos nisqakuna, aswantaqa plagakuna kaptin, pachamamamanta hatun llakikuna kaptin, ch'akiy, chiri, yaku hunt'ay, utaq mongolkuna, morokuna, otomanokuna haykusqankurayku peligropi kaptinku.
Chawpi plazaqa Coliseo nisqapa rantinpim karqa. Peregrinacionkunaqa Francia nacionpi Virgen de Lourdes nisqaman otaq Camino de Santiago nisqamanmi, kunankamapas importante ruwaykunaman tukupurqan, Vaticano llaqtapi San Pedro plazapi Papaq waqyasqan huñunakuykunamantapas.
América suyupi XVI pachakwatamanta pacha, chawpi plazakuna karqan hatun wasikunaq ñawpaqenpi otaq hatun iglesiakuna ahinataq San Francisco Quito llaqtapi. chaymi raymikuna ruwana wasiman tukurqan, chaymi peregrinacionkunaq paqarimuynin karqan ahinataq Jesus del Gran Poderpa puriynin Santo Semanapi.
Iwrupapi, yupaychana wasikuna, plazakuna huñunakuna hinallataq huñunakuna hina, iskay ñiqin pachantin maqanakuy qhipaman piluta hayt'ay estadiokunawan tikrasqa karqan, chay pacha piluta hayt'ayqa pukllay ritoman tukurqan, chaymi Europa runakunata yapamanta hukllachan, chay hatun suyupi, cristianokuna pusanqaku huk maqanakuyta católicokuna protestantekunawan, chaypaq huk hatun suyukunata atipay icha colonizay, ukhu awqanakuykama ahinataq Napoleón awqanakuykunaman, Iskay ñiqin pachantin maqanakuykunaman icha kunan Kimsa ñiqin pachantin maqanakuykama, Rusiyamanta Ukranyaman atakasqa kaptin, chaykunam, Iwrupapi llapa awqanakuykuna hina, yuyayniyuq Europata hukllachasqanmanta, ichaqa, kay hatun suyupi imperiokuna tukuy planetapi mast’arikusqanman hina, chaytan hamurqanku kamachinankupaq kinsa tawa t’aqa hatun suyupi hinallataq yaqa llapan lamar qocha patapi, ch’aqwayninkuqa sapa kutinmi pachantinpi impaktun.
Iwrupapi piluta hayt'ayqa Iwrupata hukllanapaqmi, mana awqanakuyman rispa mana kaqlla kayninkunata allichanapaq, imaynan historian karqan hina. Mana ñawpaq coloniakunapi imachus pasasqan hinachu, chaypin religioso ritualkunata cambiarqan, hinaspan maskhashan mosoq suyukunaq t’aqanakuyninta waqaychayta.
Latinoaméricapi piluta hayt’ayqa maskhanmi resaltayta nacionalismo nisqakunata, suyukunaq mana kaqlla kasqankuta, paykunapura awqa hina waqaychaspa, imaynan pasarqan Independencia Guerrakuna qhepaman, XIX siglopi, chaymi kamarqan 30 más suyukunata kastilla simita, portugués simita, inglés simita, francés simita rimaq , Holandés icha criollo Haití suyupi, hatun Norteamérica suyukunawan tupachisqa, ahinataq Canadá hinallataq Estados Unidos, maypichus piluta hayt'ayqa manan común hinallataq importante ruwaychu karqan XXI siglokama, Inglaterra colonia kashaqtinpas Inglaterrapas kay pukllayta inventarqan.
América Latinapi futbol, mosoq religionman tukupusqanmanta hawa, aficionadokunawan hunt’a, chaymi wakin kuti yawar ch’aqway, llaqtakuna, parroquiakuna, barriokuna, llaqtakuna, suyukuna ukhupi maqanakuy.
Futbolqa anchatam tinkisqa kachkan política nisqawan, chaymi América Latinapipas maskan llaqtakunapi, llaqtakunapi, chakrakunapi, suyukunapi, rakinakuy kay hatun suyupi atipanakuykunata waqaychayta, chaymi 200 wataña purichkan, Religionpa maskasqanpa contranpi.Católico, español hinaspa Purtuyis simi, puriy, puertokuna, ñankuna manaraq XIX pachakwatapi Independencia Guerrakuna kachkaptin,
Curiosamente, futbol, radio, prensa, televisión, chaykunaqa anchatam tupan, kay pukllaypa riqsisqa kayninqa chiqapmi tupan radiopa hinaspa televisionpa mastarikuyninwan, llapanmanta aswantaqa iskay invento norteamericano nisqakunam, chaykunam ancha allin karqa latin simipi divisionismo nisqa waqaychaypaq América, akllanakuykunata atipay, gobiernokunata churay hinaspa urmachiy, modakunata paqarichiy, productokuna mañakuy, imapas fundamental norteamericanokunapaq.
Willay mast'ariykunawan akllanakuykunawanmi Hukllachasqa Amirika Suyukuna kamachiykunata kamachiyta saqin, primakunata, mana qullqipaq llamk'aykunata, kumunismo nisqap kuntranpi aliadukunata, droga qhatuywan, Liberación Teología nisqawan kunantaq XXI pachakwatapi socialismo icha latinoamericano socialismo nisqatapas, chaymi maskan Latinoamérica nisqap hukllanakuyninta, chaytaq maskan yapamanta hukllanakuyta UNASUR, Unión de Naciones Sudamericanas, CELAC, Comunidad de Estados Independientes, MERCOSUR, THE TRANSPACÍFICO AGRUEMENTO utaq CIESPAL Centro de Estudios de Comunicación para América Latina nisqawan.
Kay tantanakuykunaka OEA, Organización de Estados Americanos nisqawanmi churanakunku, kay pachapi mamallaktakunapak ñawpak tantanakuy, kayka Estados Unidospa hatun instrumentunmi, América Latina mamallaktakunata t'aqanachichun, kamachiykunata kamachinkapak, icha uku ukupi makanakuykunata sinchiyachinkapak, kayrayku Che Guevara hinaspa Fidel Castro suticharqan Hukllachasqa Amirika Suyukunap Colonias Americanas nisqa Ministerio nisqa.
Iwrupapi, piluta hayt'ayqa pukllayman tikrasqa munakuymi, mana yawarniyuq maqanakuypi, chaymi kawsarichin maqanakuy espiritunkuta, chaymi kay pachata atipanankupaq saqirqan, ichataq mana yawarchasqa hina, mana Coliseo Romano hinachu.
Kunanqa gladiadorkunaqa tukuy pachamanta futbol pukllaqkunam, manam wañuchinakunkuchu, ichaqa Coliseopi hinam idoloman tikrakunku, millonnintin millonnintin qullqita ganaspanku.
Europapi futbol, chay pachallapitaqmi hukllachan hinaspa huñun europeokunata, kunan pachak watakunaña Roma urmasqanmanta, kutimuchkanku unidad geopolítica kanankupaq, chay particularidadwan sapa suyu waqaychan siminta, religionninta, culturanta , identidadninta , iñiykuna, chaymi pachak watakuna wañuchinakuy qhepaman hukllanakunankupaq, hukkuna hukkunawan tolerante imaymana kanankupaq.
Futbol, Olimpiadas hina, otaq Covid pandemia hina, runakunata yapamanta huñurunku, rikchakuyninkuta musyakunankupaq, karu kachkaspankupas rimanakunankupaq, mana kaqlla kasqankuta riqsinankupaq hinaspa toleranankupaq, sirvinmi allin kaqkunata riqsinankupaq, huk runakunapa sumaq kayninkunata , extraordinario nisqakunata musuqmanta tarinankupaq runaq atiyninkunamanta, imapas kay rikch’aqpa kasqan, atiyninkuna, yuyayninku, yachay munayninku, sientekuyninku, utaq munayninku huñunakuptin, mana huk suyupa, huk razapa, huk religionpa, huk huk sexopa, huk edadpa privilegion kaptin, ichaqa huk atiy rakinakuy, kuska kawsakuy, yanapanakuy, imaraykuchus quyllurkuna waynaña kanku chaypas, entrenadoresninkuqa machuñam, paykunapas kaypi tukuy yachayninkuta qawachinku.
